Kamulaştırma

Kamulaştırma idarenin çeşitli nedenlere bağlı olarak taşınır ya da taşınmaz mallar üzerinde gereksinimlerini gidermek amacıyla kendi mülkiyetine geçirmek sureti ile uyguladığı bir işlemdir. Nüfus artışı gibi çeşitli nedenler idarenin ihtiyaçlarında artışa neden olabilmektedir. İdare ihtiyaçlarının giderilmesine yönelik olarak gerçekleştireceği kamulaştırma işleminde taşınır veya taşınmaz malları kendi üzerine geçirebilme hakkına sahiptir. Mülkiyet hakkı kanunlar çerçevesinde korunma altına alınır. Bunun yanı sıra kamu yararı söz konusu olduğunda kanunların idareye tanıdığı bazı haklar vardır. Bu haklardan biri de kamu yararının tesis edilmesi amacıyla kamulaştırma işlemidir. Kamulaştırmanın kararları verilirken çeşitli kurumların bu kararları verebilmesi yönünde kanunda düzenlemeler söz konusudur. Kurumların verdiği bu kararlar ayrıca denetime tabi tutulmuştur. Yetkili kurumların onaylaması durumunda kamulaştırma işlemi uygulamaya konulabilmektedir. Bakanlıklarca verilecek kamulaştırmanın kararlarının onaylanmasına gerek duyulmamaktadır. Bu kararların denetime tabi değildir. Bakanlıklar veya Bakanlar Kurulu tarafından verilen kamulaştırmanın kararları onaya ihtiyaç duyulmadan yürürlüğe girer.

Kamulaştırma Kanunu

Anayasanın 46. Maddesi uyarınca kamu yararı temin edilmek sureti ile Kamulaştırma işleminin yapılabilmesine dair düzenlemeler söz konusudur. Olağan kamulaştırma işlemine dair esas ve usullerin Kamulaştırma Kanunu aracılığı ile düzenlenmesi yapılır. Kanun ayrıca olağan kamulaştırmanın dışında bazı özel durumların oluşması neticesinde acele kamulaştırma adı altında da düzenlemeler yapmaktadır. Kamulaştırma kanunu ile mülkiyet hakkı ortadan kalkmamakla beraber kısıtlanma durumu söz konusudur. Kamu yararının zorunlu olması halinde idare gerçek karşılığını ödemek sureti ile taşınmaz malları mülkiyetine alma hakkına sahip olmaktadır. Kamulaştırma yetkili idarelerce yapılabilecek bir işlemdir. Bu işlemin zorunlu bir kamu yararı neticesinde yapılması gerekmektedir. Kamulaştırma işleminde özel mülkiyete konu olan bir taşınmaz maldan söz edilmektedir. Kamulaştırma işlemi yapılacağı zaman yürürlükteki yasalar dikkate alınarak hareket edilir ve kamulaştırılacak malın bedeli de peşin olarak ödenmektedir.

Kamulaştırma Nedir ?

Toplumda yaşanan değişim ve gelişmeler ihtiyaçların da artışında etkili unsurlardır. Toplumun ihtiyaçları arttığında idarenin bu ihtiyaçları karşılamak için kaynak temin etmesi gerekmektedir. Bazı durumlarda kaynak temini için kamulaştırma işlemlerine başvurulmaktadır. Kamulaştırmanın gerçekleşmesi için kamu yararının olması bir zorunluluktur. Kamulaştırma işlemleri toplum menfaatinin temin edilmesine yönelik başka bir çare kalmaması durumunda tercih edilen bir kanun yoludur. Kişilerin bu tür uygulamalardan hoşlanmamasına rağmen hukuk toplumsal yaşamın istikrarlı sürdürülebilmesi adına kamulaştırma yolunun tercih edilmesine izin veren düzenlemelere sahiptir. Kamulaştırma bir kimsenin sahip olduğu özel mülkiyetin sonlandırılmasıdır. Bu sonlandırma işlemi devletin kamu yararını gözetmesi koşulu ile yine devlet tarafından yapılmaktadır. Kamulaştırma işlemi sırasında kişinin rızası aranmamaktadır. Burada söz konusu olan toplum menfaatidir.

Acele Kamulaştırma

Kamulaştırma kavramı idareye verilen haklar arasında yer alırken kamunun yararı gözetilir. Kamulaştırmayla kamunun ihtiyaçları giderilmeye çalışılır. İdare bazı durumlarda kendisine kaynak yaratma ihtiyacı hasıl olduğunda kamulaştırma yoluyla kanunun kendisine verdiği yetkileri kullanabilmektedir. Acele kamulaştırma işlemlerinde ise bazı özel durumların oluşması gerekmektedir. Acele kamulaştırma işlemlerinde Bakanlar Kurulu kararı ile veya özel kanunlar aracılığıyla hareket edilebilmektedir. Acele kamulaştırma işlemleri yurt savunması söz konusu olduğunda ya da Bakanlar Kurulu kararı geçerli olduğunda uygulanabilmektedir. Özel kanunların belirlediği olağanüstü durumlar da acele kamulaştırma işlemlerine dayanak teşkil edebilmektedir. Bakanlar Kurulu acelecilik kavramının açıklanmasında takdir yetkisine sahiptir. İdarenin yapacağı kamulaştırmanın işlemlerinde geçerli olan nedenler arasında kamu düzeni, milli güvenlik sorunları, ihtiyaç, görülen lüzum yer almaktadır. Acelecilik kavramının belirsiz olması sebebiyle bu karar alınacağı zaman Bakanlar Kurulu’na takdir yetkisi bırakılmıştır. Bakanlar Kurulu acele kavramını yürürlüğe koyduğunda kamu hizmeti gerçekleştirebilmek için taşınmaza acil ihtiyaç olduğunu ortaya koyması gerekmektedir.

İlginizi çekebilir: TCK 53