Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru

Bireysel başvurular, 2010 yılında gerçekleştirilen Anayasa değişikliği ile hukuk sistemine dahil olmuştur.23 Eylül 2012 tarihi itibarıyla Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru süreci resmen başlamış oldu. Bu çerçevede Anayasal yargı denetiminden bahsetmek mümkün duruma geldi. 2010 yılında yapılan referandum sonrasında Anayasa’ nın 148. Maddesine ek fıkra eklenmiştir. İlgili fıkrada yer alan düzenlemeler ile birlikte vatandaşlara bireysel başvuru hakkı yolu açılmıştır.  Bireysel başvuruya ilişkin usul ve esaslar ise diğer alt mevzuat ile belirlenmiştir.

Bireysel başvurular, temel hak ve özgürlükler bakımından istisnai ve ikincil mahiyette hak arama yolu olmuştur. Diğer bir deyişle dava türü olarak son hukuki mücadele alanıdır. Bireyler haklarının ihlal edildiği gerekçesi ile diğer tüm başvuru yollarını tükettikten sonra bu yola başvurabilmektedirler. Vatandaşlar, Anayasa ile güvence altına alınmış haklarından birinin ihlali durumunda Anaysa Mahkemesine bireysel başvuru yapabilmektedirler. Ancak ihlali söz konusu olan hakkın Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamında yer alması zorunludur. Yani bu sözleşme kapsamında yer alan bir hakkın ihlali gerekçesi ile bireysel başvuru hakkı doğabilecektir. Öte yandan mahkeme tarafından verilecek kararlar emsal oluşturarak bu çerçevedeki diğer ihlallerin önünde geçilmesini sağlayabilecektir. Bireysel başvurular kaide olarak kamu gücüne ait işlemlere karşı yapılmaktadır. Amaç kamu gücü karşısındaki korunmasız kalan bireyin haklarını savunabilmesidir. Ancak Anayasa Mahkemesine başvurudan önce diğer tüm idari ve adli mercilerdeki hakların tüketilmesi zaruridir.

İlginizi çekebilir: HAPİS CEZASININ ERTELENMESİ

Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Süresi Ne Zaman Başlar ?

Başvurular, kişilerin Anayasa’ da güvence altına alınmış bulunan hak ve özgürlüklerinin korunması bağlamında oldukça önemlidir. Peki, Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru süresi ne zaman başlar? Öncelikle yargı yerlerinde usule ilişkin şartların oldukça önemli bulunduğu unutulmadan başvuru süreleri geçirilmemelidir. Bireysel başvurular otuz (30) gün içerisinde gerçekleştirilmektedir. Ancak bu sürenin hesaplanmasına ne zaman başlanacağı asıl önemli olan noktadır. Bu süre;

• Kanun yolu öngörülmüşse, ilgili yolların tamamının tüketilmiş olduğu tarihten itibaren başlayacaktır.
• İdari ya da adli başvuru yolları öngörülmemiş ise ihlalin meydana geldiği tarihten itibaren başlayacaktır.

Belirtilen süreleri aşmış bulunan başvurularda inceleme yapılmadan ret kararı verilmektedir. Diğer bir anlatımla süresinde başvuru yapmayan bireylerin başvuruları incelenmez. Başvurularda herhangi bir evrak eksikliği bulunmaması önem arz etmektedir. Eğer eksiklik bulursa eksikliğin giderilmesi maksadıyla on beş günü aşmamak üzere süre verilmektedir. Bu sürede eksiklikler tamamlanmaz ise başvurular reddedilecektir. Öte yandan başvurucu otuz günlük süreyi mücbir sebep ya da haklı bir gerekçe ile kaçırabilecektir. Söz konusu durumda ilgili sebebin ortandan kalktığı tarihten itibaren on beş gün içerisinde başvuru formuna mazeret delilleri ve eksik belgelerini ekleyerek başvuru yapabilecektir. Mazeretinin haklı görülmesi halinde incelemesi yapılabilecektir.

Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Nasıl Yapılır ?

Anayasa’ da yer alan ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ile ek protokoller kapsamında bulunan haklarından biri ihlal edilen herkes başvurucu olabilmektedir. Yalnızca gerçek kişiler değil özel hukuk tüzel kişilikleri de bu başvuru hakkından faydalanabilmektedirler. Başvuran olabilmek için öncelikle kamu ya da devletin ihlali mevcut bulunmalıdır. İhmal nedeniyle bir hakkın doğrudan doğruya etkilenmiş bulunması ya da zarar uğraması gereklidir. Bu kapsamda kamu tüzel kişiliklerinin başvuru yapamayacağını belirtmek gerekmektedir. Yabancılar da kendilerine tanınan haklar kapsamında Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru yolunu kullanabileceklerdir. Anayasa Mahkemesi’ nin kararları kesin ve bağlayıcıdır. Bu kararlara yargı mercileri de dahil olmak üzere herkes tarafından uyulması gerekir. Son olarak başvurular, temel hakkı ihlal edilmiş bulunan ve doğrudan zarar gören mağdurlar tarafından gerçekleştirilmelidir. Doğrudan etkilenmeyen ya da zarar görmeyen taraflar başvuruda bulunamazlar.