İstinaf Mahkemesi Nedir, Hangi Davalara Bakar, Ne Kadar Sürer?

İstinaf mahkemesi bölge adliye ve bölge idare mahkemelerine verilen isimdir. Yargıda iş yükünü azaltmak amacıyla 2016 yılında faaliyete geçirilen bu mahkemeler ikinci derece mahkemeler olarak görev yapmaktadır. Ayrıca birinci dereceden mahkemelerin verdiği hükümlere karşılık istinaf mahkemelerine başvurulabilmektedir. 2004 yılında adli yargıda, 2014 yılında ise idari yargıda istinaf mahkemelerinin kurulması yasallaşmıştır. 20 Temmuz 2016’da ise bölge idare ve bölge adliye mahkemeleri hizmete geçmiştir. Bu mahkemelerin faaliyete geçmesiyle birlikte iki dereceli yargılama dönemi başlamıştır. Böylece hak arama yollarının yaygınlaştırılması, kamuoyu nezdinde hukuki güvencenin arttırılması sağlanmıştır. Söz konusu mahkemelerin hizmetleri neticesinde davaların yeniden yargılanmasının yolu açılmış olmuştur. Böylece deliller yeniden değerlendirilebilmektedir. Adana, Antalya, Ankara, Erzurum, Bursa, Gaziantep, İzmir, İstanbul, Konya, Sakarya, Samsun illerinde mevcuttur.

İstinaf Mahkemesi Ne Kadar Sürer?

İlk derece mahkemeler tarafından alınan kararların bir üst mahkeme tarafından değerlendirilip denetlenmesine imkân sunan istinaf mahkemesi davalarda ikinci bir kararın çıkmasını sağlamaktadır. Birinci derece mahkemelerin verdiği son kararı temel alan istinaf mahkemeleri her dava açısından farklı zaman dilimlerinde sonuçlanabilmektedir. İlgili mahkemelerin sonuçlanmasında net ve belirli süre söylenememekle beraber 2018 yılının istinaf dosyalarına bakıldığında dosyaların sonuçlanma süreleri 2 – 2,5 ay iken, 2020 yılında bu sürenin 1 yıl ve daha fazlasına ulaştığı görülmektedir. İstinaf mahkemelerinin sonuçlanma süresini bazı faktörler etkilemektedir. İş yoğunlukları, tanıkların duruşmalarda hazır olmaları, posta işlemlerinin uygun şekilde yapılması, bilirkişi raporlarının hızlı ve usule uygun bir şekilde yapılması bu süreyi etkilemektedir.

İstinaf Mahkemesi Dosya Sorgulama

Birinci derece mahkemenin aldığı karara karşılık istinafa gidilmesi sonucunda Bölge Adliye Mahkemesi (BAM) dava ile ilgili olarak vakayı ve olayı yeniden değerlendirerek denetler. Bu süreçte tanıklar yeniden dinlenebilir, deliller de yeniden toplatılabilir. Sonrasında tüm deliller ve hukuki denetimi sonucunda bir karar verilir. İstinaf mahkemesi süren vatandaşların en çok merak ettiği sorulardan biri de dosya sorgulama işleminin nasıl yapıldığıdır. Davanın ne durumda olduğunu öğrenmenin birincil yolu e-devlet uygulamasıdır. E-devlet girişinin ardından mahkeme dosya sorgulama bağlantıları takip edilmelidir. Mahkeme sorgulama bağlantısı hizmet olarak sunulmaktadır. Bir diğer sorgulama sistemi de Adalet Bakanlığı tarafından vatandaşlara sunulan UYAP Vatandaş Portal sistemidir. Bu sistemde tüm adli ve idari mahkemelerin durumu elektronik ortamda sorgulanmaktadır.

İstinaf Mahkemesi Kararları

İstinaf mahkemeleri kurulumundan bu yana hem hüküm, hem de denetim mahkemesi olarak faaliyet göstermektedir. Birinci derece mahkemeleri ile Yargıtay arasına kanun yolu olarak istinaf mahkemesi getirilmiştir. Bu sayede ilk derece mahkemelerin aldığı karara karşılık doğrudan temyiz yolu yerine istinaf yoluna başvurulmaktadır. İstinaf mahkemelerinin kararı sonucunda birinci derece mahkemenin aldığı karar kaldırılabilmekte ve kararı bozmak yerine tahkikat ile delilleri tekrar inceleyerek hukuka aykırı durumları düzelterek yeni bir karar verebilmektedir. Buna göre ilk derece mahkemesinin verdiği karar doğru bulunursa onama, yanlış bulunursa da bozma şeklinde nitelendirilemez. Eğer aynı karar verilirse istinaf başvurusu reddine, farklı bir karar verilirse birinci derece mahkemesinin kararının kaldırılması yönünde karar verilir. Hem hüküm, hem de denetim mahkemesi olduğu için verilen kararlar birinci derece mahkemesi kararlarından farklıdır.

İlginizi çekebilir: Memnu Hakların İadesi