HMK 114

İki fıkradan oluşan Hukuk Muhakemeleri Kanunu 114 ( HMK 114 ) Kanun maddesi dava şartlarını konu olan usul ve esasları içermektedir.

Hmk 114/1

HMK 114 maddesibirinci fıkrası tüm davaların geçerlilik taşıyan dava şartlarının ve koşullarının neler olduğu durumunu açıklamaktadır. Gerekli hususların neler olduğu açık bir şekilde hükme bağlanmıştır. Bu kanun düzenlemesinde açıkça işaret edildiği 1086 sayılı kanunun 188. Maddesinin ikinci cümlesinde değinilen hâkim tarafından re’sen gözetilmesi gerekli unsurların neler olduğudur. Burada dikkat çekilen husus, bir davanın görülüp karara bağlanabilmesi için, yokluğu veya varlığı hâkim tarafından davanın her evresinde kendiliğinden gözetilen aynı zamanda taraflar tarafından da eksikliği davanın her sürecinde ileri sürülebilen durumlardır. İlgili dava şartları şunlardır:

• Türk mahkemelerinin yargı haklarının var olması.
• Yargı yolunun caiz olması
• Mahkemenin görevli olması
• Tarafların, taraf ve dava ehliyetine sahip olması; kanuni temsilin olduğu durumlarda, temsilcinin gerekli niteliğe sahip olmuş olması.
• Yetkinin kesin olduğu hallerde, mahkemenin yetkili bulunmuş olması.
• Davanın takip yetkisine sahip olunması.
• Davacının yatırması gerekli gider avansının yatırılması.
• Vekil aracılığı ile takip edilen davalarda, vekilin davalara vekâlet ehliyetine sahip olması ve usule uygun bir şekilde düzenlenmiş bir vekâletnamesinin bulunması.
• Teminat gösterilmesine dair kararın gerekliliklerinin yerine getirilmesi.
• Aynı davanın, daha önce açılmış ve hala görülmekte olmaması.
• Davacının, dava açmaktaki hukuki faydanın bulunması.
• Aynı davanın, daha önce kesin bir hükme bağlanmamış olmaması dava şartlarını oluşturmaktadır.

Açılmış, görülmekte olan bir davanın davacısı, hukuki korunma sürecini de başlatmış sayılmaktadır. O kişinin artık aynı davayı tekrar bir başka mahkeme önüne getirmesinde hukuksal anlamda korunmaya değer güncel bir faydası kalmamaktadır.  Buna göre, hukuki zemin çerçevesince korunma ihtiyacı içerisinde bulunmamaktadır. Yapılması gereken şey davanın sonucunu beklemektir. Dava şartlarında da belirtildiği gibi dava açmaktaki yarar hukuki olmak durumundadır. İdeal ya da ekonomik yarar yeterli olmamaktadır. Bu nedenle daha önce açılmış ve hala görülmeye devam eden bir davanın, hangi saik ile olursa olsun ikinci defa açılması durumunda, davacının bu ikinci durumda davayı açma kararı hukuksal anlamda uygun olmamaktadır.

Hmk Madde 114

İsviçre Federal Medeni Kanunu Tasarısı 57. Maddesinde yer alan kanun kurallarından esinlenerek oluşturulan HMK 114 yasal kanununda davanın taraflarına ve davanın konusuna dair dava şartlarının tek tek sayılması yoluna gidilmiştir. Maddenin birinci fıkrası dava şartlarına ilişkin kararları belirtirken, ikinci fıkrasında ise münferit davalar açısından diğer kanunlarda yer alan ve özel dava koşulları gerektiren kanunların uygulanma alanlarının saklı tutulduğu bilgisi açıkça ifade edilmektedir. Sonuç olarak HMK 114 maddesi,  dava şartlarının davanın kabul edilebilmesi, davanın konusu hakkında inceleme yapılabilmesi ve konu hakkında hüküm verilebilmesi için dava dosyasına sunulmuş deliller kapsamında, davanın açıldığı tarihte hakim tarafından kendiliğinden gözetilen eksikliği halinde dava şartı yokluğundan dolayı davanın reddine karar verilmesi gereken durumlardır.

İlginizi çekebilir: Kat Karşılığı İnşaat Sözleşmesi