Çapraz Sorgu Nedir ?

Çapraz sorgu nedir sorusu, bir suçun ortaya çıkarılmasında tanıkların veya sanıkların ifadelerinin güvenirliğini artırmak için kullanılan hukuki bir teknik olarak yanıtlanabilir. Çapraz sorgu tekniğinin iki temel çeşidi vardır. Bunlardan ilki, destekleyici çapraz sorgu, diğeri ise çürütücü çapraz sorgudur. Bir davada çapraz sorgu tekniği kullanılacaksa, hangi çapraz sorgu çeşidinin kullanılacağı dava sürecine göre belirlenir. Destekleyici çapraz sorgu, davadaki iddianamenin güçlendirilmesi için; çürütücü çapraz sorgu ise iddianamenin çürütülmesi için yapılır. Her davada kullanılan çapraz sorgu tekniği, davanın niteliklerine göre farklılıklar gösterebilir. Çapraz sorgu, belirlenmiş bazı hususlara göre uygulanır. Bu hususlar şunlardır;

• Çapraz sorgu tekniği, sanıklar veya tanıklar hiç kimse ile görüşmeden önce uygulanır.
• Bir davada gerekli görülmesi halinde dava ile ilgili sanık veya tanıklar çapraz sorguya alınabilir.
• Çapraz sorguda art arda sorular sorulabilir, kişi veya kişiler kışkırtılarak doğru ifade vermeleri sağlanabilir.
• Kişilere farklı ihtimaller sunularak tepkileri ölçülebilir ve gerçeğin ortaya çıkarılması sağlanabilir.
• Çapraz sorguda kişilere hakaret edilmez, kişileri küçültecek herhangi bir davranış veya şiddet uygulanmaz.
• Çapraz sorguda kişi veya kişiler sadece dava ile ilgili konularda sorgulanabilir.

Çapraz Sorgu Ne Demek ?

Çapraz sorgu nedir sorusunun birçok farklı tanımı olsa da temel olarak çapraz sorgu, bir davada gerçeğin ortaya çıkması için sanık veya tanıklara uygulanan bir sorgulama tekniğidir. Çapraz sorguda, nerede, ne zaman, kim gibi yoruma açık sorular yerine, daha kısa cevapları olan, bir yorum yaparak cevaplanamayacak sorular sorulur. Avrupa’da Anglosakson kültüründe çok yaygın olarak kullanılan bu sorgu tekniği Türk hukukunu da etkilemiş olsa da bizde tam anlamıyla uygulandığı söylenemez. Anglosakson kültüründe sorgunun 3 basamağı vardır. Bunlar; doğrudan sorgu, çapraz sorgu ve yeniden sorgudur. Çapraz sorgunun esas amacı, hukuki yöntemleri kullanarak gerçeğe ulaşmaktır. Çapraz sorgu sorgulama yöntemlerinin sadece bir bölümünü oluşturur. Çapraz sorguyu avukat veya savcı uygulamaktadır.

Çapraz Sorgu Teknikleri

Çapraz sorgu nedir sorusunun birçok yanıtı olduğu gibi çapraz sorgulamada kullanılan birçok teknik de vardır. Bunlardan en çok kullanılan çapraz sorgu tekniği, sanık veya tanıklara yönlendirici sorular sormaktır. Yönlendirici sorular, kişiyi evet veya hayır diyerek yanıt vermeye yönlendiren, cevabı öngörülebilir sorulardır. Örneğin ‘Adın ne?’ sorusunun cevabını önceden öngöremeyiz. Ama ‘Adın Selma mı?’ diye sorarsak cevabını evet veya hayır olarak öngörebiliriz. Çapraz sorguda en yaygın olarak kullanılan bir yöntem olan yönlendirici sorular, cevabı evet ya da hayır olarak yanıtlanabilen sorulardır. Çapraz sorgu tekniklerinden bir diğeri ise dava konusu ile ilgili bir senaryo kurmak, bu senaryoya dayalı tanık veya sanıklara çeşitli sorular sormaktır. Örneğin bir davada bir tanığa sorulan, “Çocukları 1 Eylül’de okuldan geç aldın, değil mi?” sorusu senaryolaştırılmış bir çapraz sorgu sorusudur. Eğer çapraz sorgu yapmanız gerekecekse aşağıdaki ipuçlarına göz atabilirsiniz:

• Yönlendirici sorular sorun.

Çocukları okuldan sonra almayı unuttun, değil mi?

• Yanıtı tek olan, net sorular sorun.

O gün çocukları okuldan aldın mı?

Çapraz Sorgu Örnekleri

Çapraz sorgu nedir sorusunun yanıtı, hukuki bir davada tanık veya sanıkları belli bir yöntem kullanarak gerçeğin ortaya çıkmasını sağlayan sorgu biçimidir. Bu sorgu tekniği genellikle Batılı ülkelerde ve Avrupa’da sık uygulanan bir yöntemdir. Bu sorgu tekniğini en iyi, çapraz sorgu örnekleri yardımıyla öğrenebiliriz. Aşağıdaki örnek, Batılı bir ülkede görülen bir davada kullanılmış olan çapraz sorgudan alınmıştır:

Avukat: Cumartesi günü Bayan X’i parkta gördüğünüze ve ona vurmadığına tanıklık etmediniz mi?

Tanık: Evet, öyle dedim.

Avukat: Ve o gün parka gitmek için mavi hat otobüsüne bindiğinizi söylediniz?

Tanık: Evet, bu doğru.

Avukat: Mavi hat otobüsünün hafta sonları çalışmadığı doğru değil mi?

Tanık: Ah, evet – sadece hafta içi çalışır.

Avukat: Başka sorum yok Sayın Yargıç.